देशको एक मात्र स्टक एक्चेन्ज नेपाल स्टक एक्सचेन्ज नेप्सेमा गत सोमबारबाट कारोबार सुरु भएको छ । कारोबार सुरु भएको पहिलो दिन बजारमा नकारात्मक सर्किट लागेपनि त्यसपछिका दुई दिन भने बजार सकारात्मक सर्किट लागेर बन्द भयो ।
लकडाउनपछि खुलेको बजारमा लगानीकर्ताहरुले केहि फरक महशुस गरेका छन् । नियामक निकाय नेपाल धितोपत्र बोर्डले लकडाउनको समयमा बजार सुधारको लागि गरेका विभिन्न ब्यबस्थाले लगानीकर्ताले केहि फरक महशुस गरेका हुन् । बोर्डले बजार सुधारको लागि भएको दाबी गरेपनि केहि ब्यबस्थाले भने आफुहरुलाई असहज भएको लगानीकर्ताले गुनासो गर्न थालेका छन् ।
के के भए परिवर्तन ?
१. खातामा नभएको शेयर बिक्रि गर्न बन्द
लामो समयदेखि उठ्दै आएको डिम्याट इन्टीग्रेसनको विषय अहिले कार्यन्वयनमा आएको छ । यस सँगै अब कारोबार गर्नु अगाडी लगानीकर्ताको डिम्याट खातामा शेयर छ कि छैन भन्ने रियल टाइम मै चेक हुन थालेको छ । पहिले अनलाइन मार्फत कारोबार गर्ने कारोबारीको मात्र कारोबार गर्नु अगाडी खाता चेक हुने थियो । अब भने अफलाइन कारोबार गर्दा पनि डिम्याट खातामा शेयर छ कि छैन चेक हुन थालेको छ । अर्थात अब खातामा नभएको शेयर बिक्रि गर्न अर्डर दिने त्यसबाट चलखेल हुने सम्भावना अन्त्य भएको छ ।
२. प्लेजमा रहेको शेयर बिक्रि बन्द
डिम्याट इन्टीग्रेसन भएसँगै प्लेजमा रहेको शेयर बेच्न नमिल्ने भएको छ । प्लेजमा रहेको शेयर लगानीकर्ताको नाममा नभई बैंकको नाममा हुने र डिम्याट इन्टीग्रेसनले आफ्नो खातामा आफ्नो नाममा रहेको शेयर मात्र बेच्न मिल्ने गरेकोले प्लेजमा रहेको शेयर बिक्रि बन्द भएको हो । लगानीकर्ताले आफ्नो शेयर प्लेजबाट नहटाएसम्म ति शेयर बेच्न मिल्ने छैन । यस अघि भने त्यस्ता शेयर बिक्रिको गर्न मिल्ने भएकोमा अब भने अर्डर नै दिन मिल्दैन ।
३. सर्ट सेल बन्द
डिम्याट इन्टीग्रेसन भएसँगै सर्ट सेल समेत बन्द भएको छ । लगानीकर्ताले यस अघि आफ्नो खातामा नभएको शेयर बिक्रि गर्ने गरेका थिए । र पछि सोहि शेयर किनेर ट्रान्सफर गर्ने गरेका थिए । यसलाई सर्ट सेल भनिन्थ्यो । अब लगानीकर्ताले खातामा शेयर नभए बिक्रि नै गर्न नमिल्ने भएकोले सर्ट सेल बन्द भएको हो ।
४. एक डिम्याट, एक ब्रोकर लागु
यस अघि लगानीकर्ताले एउटा डिम्याट खाताबाट धेरै ब्रोकरसंग खाता खोलेर कारोबार गर्ने गरेका थिए । अब भने एउटा डिम्याट खाताबाट एउटा ब्रोकरसंग मात्र कारोबार गर्न मिल्ने भएको छ । यदि कुनै लगानीकर्ताले एउटा डिम्याटबाट २ वा सो भन्दा बढी ब्रोकरबाट कारोबार गर्ने गरेको भए अब एउटामात्र ब्रोकर चयन गर्नु पर्ने भएको छ । अब ब्रोकरले आफ्नो सिस्टममा आफ्ना ग्राहकको इन्ट्री गर्छ । यदि २ वटा ब्रोकरसंग लगानीकर्ताको डिम्याट भए जुन ब्रोकरले पहिले ग्राहक इन्ट्री गर्यो त्यहि ब्रोकरकोमा मात्र लगानीकर्ता कारोबार गर्न योग्य हुन्छ । य्द्यी लगानीकर्ताले चाहेको ब्रोकर त्यो होइन भने अर्को ब्रोकरलाई छनौट गर्न सकिन्छ । तर यसको लागि जसले पहिले इन्ट्री गरेको छ उसले आफ्नो ब्रोकरलाई आफ्नो इन्ट्री हटाईदिन आग्रह गर्नु पर्छ । ब्रोकरले इन्ट्री हटाईदिएपछि मात्र लगानीकर्ताले कारोबार गर्नको लागि आफुले चाहेको अर्को ब्रोकर छनौट गर्न सक्छ ।
यसले भने आफुहरुलाई असहज भएको गुनासो लगानीकर्ताले गर्दै आएका छन् । उनीहरुले पहिले जस्तै एकै पटक धेरै ब्रोकरबाट कारोबार गर्न पाउनु पर्ने माग गर्दै आएका छन् ।