आगामी मंगलबारबाट नेपाल स्टक एक्सचेन्ज नेप्सेमा शेयर कारोबार सुचारु हुने भएको छ । सरकारले लकडाउनलाई केहि खुकुलो बनाएर बैंक तथा वित्तीय क्षेत्र, बिमा र धितोपत्र तथा सहकारी संस्था मार्फत हुने अति आवश्यक सेवा प्रवाह गर्न दिने निर्णय गरे संगै शेयर कारोबार सुचारु हुन् लागेको हो ।
नेपाल धितोपत्र बोर्डले नेपाल स्टक एक्सचेन्ज नेप्से, सिडीएस, मर्चेन्ट ब्रोकर, डिपी र ब्रोकरसँग गरेको सयुक्त छलफलले विभिन्न ब्यबस्था गरेर मंगलबारदेखि कारोबार सुरु गर्ने निर्णय गरेको हो । उक्त छलफलले लकडाउन पूर्ण रुपमा नखुल्दासम्मको लागि विभिन्न अल्पकालिन ब्यबस्था समेत गरेको छ ।
थप गरिएका ब्यबस्थाले लगानीकर्तालाई कारोबार गर्न कति सहज हुन्छ भन्ने बहस सुरु भएको छ । थप गरिएको ब्यबस्थामा "धितोपत्रको बिक्रीको भुक्तानी गर्दा अनिवार्य रुपमा आईपीएस वा विद्युतीय माध्यम मार्फत गर्नुपर्ने र धितोपत्र खरीद गर्दा आईपीएस वा विद्युतीय माध्यम मार्फत गर्न प्रोत्साहित गर्ने " उल्लेख छ। त्यस्तै थप गरिएको ब्यबस्था " लगानीकर्तालाई मेरो शेयर खाता खोली सोही खाताबाट अनिवार्य रुपमा ईडिआईएस मार्फत राफसाफ गर्ने व्यवस्था गर्ने " उल्लेख छ।
यससंगै मेरो शेयरको ग्राहक नभएका र आईपीएसमा आवद्द नभएका लगानीकर्ताहरु कारोबार गर्न बन्चित हुने हो कि भन्ने प्रश्न उब्जेको छ । तर नेपाल स्टक एक्सचेन्ज नेप्सेका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चन्द्र सिंह साउद कोहि पनि लगानीकर्ता कारोबार गर्नबाट बन्चित नहुने बताउछन् । जो सुकै लगानीकर्ताले लकडाउन भन्दा पहिलाको जस्तै विभिन्न माध्यमहरुबाट शेयर खरिद बिक्रि गर्नको लागि अर्डर दिन सक्ने साउद बताउछन् । त्यस्तै शेयर बिक्रि गरेपछि लगानीकर्तालाई मेरोशेयरको ईडिआईएस मार्फत शेयर ट्रान्सफर गर्न प्रोत्साहित गरिएको तर मेरो शेयर नहुने ग्राहकले ईमेल मार्फत त्यसको लागि आग्रह गर्न सकिने उनले बताए ।
त्यस्तै शेयर बिक्रिपछि ब्रोकरले लगानीकर्तालाई दिनु पर्ने रकम ब्रोकरले सम्बन्धित लगानीकर्ताको खातामा जम्मा गरिदिने ब्यबस्था गरिएको उनले बताए । त्यस्तै शेयर खरिद गर्ने लगानीकर्ताले ब्रोकरलाई भुक्तानी गर्दा आईपीएस, अन्य अनलाइन ट्रान्सफरको माध्यम तथा चेक मार्फत पनि गर्न सकिने सीइओ साउद बताउछन् ।
यदि शेयर कारोबार गर्दा कुनै कठिनाई भई लगानीकर्तालाई ब्रोकर अफिस मै जानु पर्ने अवस्था आए सम्बन्धित ब्रोकर कम्पनीको सिफारिसमा लगानीकर्तालाई धितोपत्र बोर्डले पासको ब्यबस्था गर्ने उनले बताए ।
उता स्टक ब्रोकर एसोसिएसनका अध्यक्ष भरत रानाभाट पनि पहिला कै अवस्था जस्तै गरी कारोबार हुन् लागेको बताउछन् । ब्रोकरलाई दिनु पर्ने रकम लगानीकर्ताले ब्रोकरको खातामा जुन सुकै माध्यमबाट जम्मा गर्न सकिने र ब्रोकरले लगानीकर्तालाई दिने रकम पनि लगानीकर्ताले भने अनुसार कै खातामा जम्मा गरिने बताउछन् । उनी भन्छन् 'पुरानै अवस्था जस्तै गरी कारोबार हुन् लागेको हो, सुरुमा केहि असहज भए पनि एक दुई दिनमा सहज हुन्छ' । अध्यक्ष रानाभाटले ब्रोकरको सिफारिसमा पाइने पास भने सवारी साधानको लागि मात्र हुने र त्यो पासको म्याद एकदिनको लागि मात्र हुने बताए ।
त्यस्तै धितोपत्र बोर्डले लगानीकर्ताहरुको गुनासा सुन्ने र समाधान गर्ने सम्बन्धमा हेल्प डेस्कको व्यवस्था गर्नु पर्ने नियम पनि बनाएको छ । साथै नेप्से र सिडीएसले आवश्यक सुरक्षा सम्बन्धि नियम बनाई ब्रोकर, निक्षेप सदस्य, मर्चेन्ट बैंकरलाई लागू गर्ने नियम पनि बोर्डले बनाएको छ ।
नेप्से र ब्रोकरले कारोबार सहज हुने बताईरहंदा कारोबारमा केहि असहजता भने पक्कै हुने देखिन्छ । यदि कुनै लगानीकर्ताले आईपीएस सेवामा जोडिन चाहेमा त्यसको प्रोसेस झन्झटिलो छ । एनसीएचएलका प्रमुख कार्यकारी अधिकारी निलेशमान सिंह प्रधान आईपीएसमा आवद्द हुन् ग्राहक सुरुमा एक पटक बैंकमा पुग्नु पर्ने बताउछन् । ग्राहक बैंकमा पुग्ने मात्र हैन, आईपीएसमा आवद्द हुन् ग्राहकले करिब ५ पेजको अनलाइन फारम भर्नु पर्ने हुन्छ । त्यसलाई प्रिन्ट गरेर बैंकमा लानु पर्ने भएकोले आईपीएस सेवा लिन निकै झन्झट हुने लगानीकर्ता बताउछन् । तर बैंकले चिनेका ग्राहकलाई भने बैंकले इमेलको माध्यमबाट पनि सेवाको अनुमति दिने गरेको सोईओ प्रधान बताउछन् ।
साथै सार्वजनिक सवारी नचलेको हुनाले निजि सवारीसाधन नहुने लगानीकर्ता पैदल नै ब्रोकर हाउससम्म जानु पर्ने हुन्छ । तर ड्युटीमा खटिएका प्रहरीहरुले यसरी विभिन्न कामले हिडेका पैदलयात्रीलाई बाटो मै रोक्ने क्रम छोडेको छैन । यसर्थ लगानीकर्ताले सहज रुपमा कारोबार गर्न भने नसक्ने देखिन्छ ।
