चौध दिनको सामुदायिक क्वारेनटाईन बसेर थप ७ दिन होम क्वारेनटाईन वस्ने गरि घर फर्किएका रोल्पा नगरपालिका ४ का हिरावहादुर नेपालीलाई क्वारेनटाई वसाईपछि समुदायमा कसरी घुलमिल हुने भन्ने कुराले सताउछ । काठमाण्डौको ईटा भट्टामा काम गर्ने उनी कोरोना त्रास बढेसंगै घर फर्किएका थिए । एक रातघर बसेका उनी दोश्रो दिन देखि भने क्वारेनटाईन बसे । स्थानीयको आग्रह वमोजिम श्रीमती संगै क्वारेनटाईन बसेका नेपाली दम्पत्ती होम क्वारेनटाईन पनि पुरा गर्दैछन । उनीहरुको अबको चिन्ता छ कसरी पहिलेकै अवस्थामा समाजमा घुलमिल हुने ।
हिरावहादुर नेपाली मात्र हैन रोल्पाका विभिन्न स्थानमा रहेका क्वारेनटाईन बसेर आरडीटि परिक्षण बिना घर फर्काइएका ७ हजार ८३४ जनाको साझा चिन्ता हो यो । काठमाण्डौ उपत्यकामा रहेका ईटा भट्टा सहित देशका विभिन्न जिल्लामा रोजगारीमा गएका रोल्पालीहरु कोरोनात्रास संगै घर फर्किए पछि क्वारेनटाईन बसेका थिए । यसरी क्वारेनटाई बसेका मध्ये सोमवार सम्म ८ हजार १३२ जना घर फर्किसकेका छन्। उनीहरु मध्ये अधिकांशले ७ दिने होम क्वारेनटाईको अवधि समेत पुरा गरिसकेका छन्। तर उनीहरुले समाजमा अपहेलित भएको महसुस गरेका छन् ।
उनीहरुको चिन्ताका मुल कारण हो आरडीटी परिक्षण बिना घर फर्काइनु । आरडीटी परिक्षण पश्चात घर फर्काईने आश्वासन पाएका उनीहरु त्यतीवेला अचम्म परे जती बेला सामान्य ज्वरो मात्रै नापेर घर फकाईयो । लामो समय क्वारेनटाईन बसेका उनीहरु आफुमा कोरोना भए नभएको थाहा पाउनवाट वंचित त भए नै सामाजिक शंकाको विषय समेत बनि रहे ।
स्वास्थ्य कार्यालय रोल्पाका जनस्वास्थ्य अधिकृत अनिल केसकिा अनुसार शरीरमा कोरोना भाईरस संक्रमणपछि शरिरले भाईरस विरुद्ध वनाउने एन्टीवोडी प्रोटिन छ की छैन भनेर जाँच गर्ने प्रणाली हो आरडीटि । बिरामीको रगत निकालेर आरडीटी किटवाट यसको जाँच गरिन्छ । यसको रिपोर्ट साधारणतया २० देखी ३० मिनेटमा आउने गर्दछ ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयद्धारा गत जेष्ठ २ गते स्वीकृत अन्तरिम निर्देशिका बमोजिम आरडीटि परिक्षणमा रिपोर्ट पोजेटिभ देखिए आरटी पिसिआर गर्न रिफर गर्नुपर्छ । आरडीटि विभिन्न कम्पनीहरुले उत्पादन गरे पनि आरडीटि परिक्षण गर्न चाहाने अस्पतालहरुले राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाले सुचिकृत ९ थरिका कम्पनीले उत्पादन गरेका आरडीटि मात्रै प्रयोग गर्न सक्नेछन भनेको छ । रोल्पामा हाल सम्म ३ सय थान मात्रै आरडीटि आएकोमा २९८ थान परिक्षण गरिएको र २ थान प्रयोग गर्न नमिल्ने भएकाले प्रयोग नगरिएको स्वास्थ्य कार्यालय रोल्पाका जनस्वास्थ्य अधिकृत अनिल केसीले जानकारी दिए । आरडीटि उपलव्ध गराई पाउन प्रदेश र संघीय सरकारलाई पटक पटक अनुरोध गर्दा पनि उपलव्ध नभएपछि क्वारेनटाईन बसेकाहरुलाई पछि परिक्षण गर्ने शर्तमा घर पठाइएको केसीको भनाई छ । आरडीटि जति ढिला परिक्षण गर्यो त्यती राम्रो हुन्छ केसीले भने ।
जिल्लामा आरडीटिको हाहाकार भएपछि प्रतिनिधि सभा शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिका सभापति जयपुरी घर्तीले गृह जिल्लाका लागि २ हजार किट पठाएकी थिईन । उक्त किट अपुग हुने भएपछि विपद व्यवस्थापन समितिको बैठकले यस पूर्व क्वारेनटाईनमा वसेकाहरुलाई भन्दा निकट भविष्यमा भारतवाट आउनेहरुलाई परिक्षण गर्न किट राख्नु पर्ने विषयमा छलफल गरेको थियो ।
स्थानीय सरकार भने क्वारेनटाईन बसेको सबैको आरडीटि परिक्षण हुनु पर्ने अडानमा छन् । 'घर फर्कदा निकट भविष्यमा परिक्षण हुन्छ भनेर फर्काएका छौ' लुंग्री गाउँपालिका अध्यक्ष दुर्गावहादुर खड्काले भने । सामाजिक रुपले अपहेलित हुनवाट वचाउन पनि उनीहरुलाई आरडीटि परिक्षण गरेर क्लीन चिट दिनुपर्ने खड्काको भनाई छ । आरडीटि परिक्षणले सामाजिक विश्वास वढ्ने तर्क गर्छन सुनछहरी गाउँपालिका अध्यक्ष आशवहादुर पुन।' क्वारेनटाईन वसेर फर्केकाहरु पनि मनोवैज्ञानिक रुपमाले ढुक्क हुने र सामाजिक अपहेलनावाट वचाउन पनि परिक्षण जरुरी छ' पुनले भने ।
जिल्लामा आरडीटिको अभाव भएपछि स्थानीय तहहरुले समेत खरिद गर्न सक्ने गत वैशाख १२ गतेको जिल्ला विपद व्यवस्थापन समितिको वैठकले निर्णय गरेको थियो । निर्णय वमोजिम जिल्लाका केही स्थानीय तहले खरिद गर्ने कोशिस समेत गरे तथा किट उपलव्ध हुन सकेन । झण्डै १ हजार २ सयलाई क्वारेनटाईन वसालेको रुन्टीगढी गाउँपालिकाले खरिद गर्न पहल गरे पनि उपलव्ध हुन नसकेको गाउँपालिका अध्यक्ष वालाराम बुढाको भनाई छ । प्रदेश र संघीय सरकारले पनि नपठाउने खरिद गर्दा नपाईने कस्तो अवस्था हो अध्यक्ष बुढाले प्रश्न गरे ।
सरकारद्धारा गठित उच्च स्तरीय कोरोना समितिले क्वारेनटाईन बसेकाहरु घर फर्कदा अनिवार्य रुपमा आरडीटि परिक्षण गर्नुपर्ने शैद्धान्तिक निर्णय गरेपनि रोल्पामा भने यसको हाहाकार देखिएको छ ।
