एसईइको अन्तिम तयारीमा रहेकी रोल्पा नगपालिका २ की पार्वती परियार परिक्षाको अनिश्चितता संगै मजदुरी गर्न थालेकी छिन् । सदरमुकामको एक सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययन गरिकी उनीलाई परीक्षाको अन्तिम तयारीमा जुटिरहेको बेला भएको परीक्षा स्थगित पछि पुस्तक पल्टाउने जाँगर चलेको छैन् ।
जलजला बहुमुखी क्याम्पस रोल्पामा व्यवस्थापन संकायको स्नातक तहमा अध्ययन गरिरहेकी छिन् रोल्पा माडी गाउँपालिकाकी निर्मला बुढा । व्यवस्थापन अध्ययन पछि बैंकर बन्ने उनको सपना कोरोना संक्रमण संगै अन्यौलमा परेको छ । लामो समय सम्म भएको लकडाउनले पढाईतिर मन नगएपछि काम खोज्दै हिडिन उनी । रोल्पा नगरपालिकाले निर्माण गर्न थालेको हेलिप्याड मैदानमा मजदुरी गर्छिन उनी ।
सदरमुकामको एक सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययन गर्छन रोल्पा नगरपालिका १ का मोहन बुढा । लकडाउनले पढाई अनिश्चित भएसंगै उनले पुस्तकको सट्टा घन झप्पल रोजे । अहिले उनी सदरमुकाम लिवाङमा दैनिक ज्यालामजदुरी गर्दै आएका छन् ।
रोल्पाका विद्यार्थीका प्रतिनिधि पात्र हुन पार्बती, निर्मला र मोहन । एसइइको तयारीमा रहेकी पार्बती, स्नताक अध्ययन गरिरहेकी निर्मला र कक्षा ९ पढेका मोहन सबैको रोजाई अहिले किताब हैन घन झप्पल र डोका नाम्ला भएका छन् ।
बिहान ७ बजे मजदुरी गर्न घरबाट निस्केका उनीहरु बेलुका ६ बजे फर्कन्छन् । ‘दिनभर गरेको शारिरीक श्रमले बेलुका पढ्न ध्यानै जाँदैन’ पार्बती परियारले भन्छिन् । उनी भन्छिन् ‘‘परिक्षा हुने निश्चित छैन अनि कसरी पढाईमा ध्यान जानु रु लकडाउनको सुरुका दिनमा त किताब हेरे तर लकडाउन लम्बिदै जाँदा किताब हेर्न मननै गएन् ।’’
आफुले अध्ययन गरिरहेको क्याम्पसले अनलाईनबाट भर्चुअल कक्षा चलाएको निर्मला बुढाले थाहा पाए पनि सो कक्षा भने लिन नपाएको बताईन् । नेटको पहुचमा नभएका कारण त्यो कक्षा लिन नपाएको निर्मलाले बताईन् । भर्चुअल कक्षा चलेको बेला आफुभने मजदुरीमा रहने गरेको निर्मलाको भनाई छ ।
पार्बती, निर्मला र मोहन जस्तै रोल्पाका अधिकांश विद्यार्थीको दैनिकी यसैगरि बितेको छ । लामो समयसम्म भएको लकडाउले उनीहरुमा पढाई तिर चासो घट्दै जान थालको हो ।
चैत्र ५ अघि नै परिक्षा सम्पन्न गर्न शिक्षा मन्त्रालयको निर्देशन पालन गरेका शिक्षकहरु कोरोना भाइरसको संन्त्रास पछि भएको लकडाउनमा भने गुमनाम झै भए । समुदायका सबभन्दा बढी सचेत वर्ग यस अवधिमा के गरे खासै खबरहरु नआएपछि उनीहरुको सामाजिक दायित्वको विषयमा विभिन्न टिकाटिप्पणीहरु पनि सुनिन थालेको छ । लकडाउन अघि नै परिक्षा सकेका उनीहरुले यस बीचमा सामाजिक संजाल तथा सामुदायिक रेडियोको माध्यमबाट परीक्षाफल प्रकाशीत गरे ।
शिक्षक भन्छन् लकडाउनमा पनि काम गरेका छौ
कोरोनाको त्राससंगै सरकारले घोषणा गरेको लकडाउनमा शिक्षकहरुले केही गरेनन् भन्ने गुनासो प्रति नेपाल राष्ट्रिय शिक्षक संगठनका केन्द्रीय सदस्य लिला आचार्य सहमत छैनन् । उनी भन्छिन लकडाउन पालना गरेर शिक्षा संग संविन्धत धेरै काम गरेका छौ । गत वैशाख २० गते देखी आफ्नो संगठनको आयोजनामा भर्चुअलका माध्यमबाट पेशागत दक्षता अभिवृद्धी तालिम भईरहेको जानकारी दिईन् । रोल्पाका शिक्षकहरुलाई लक्षित गरेर जेष्ठ १४ देखी १६ सम्म उक्त तालिम संचालन गरियो आचार्यले भनिन् । संगठनका प्रत्येक सदस्यले परिवार, छिमेक र समुदायमा कोरोना संवन्धि सचेतना फैलाउने अभियान संचालन गरेको आचार्य बताउछिन् । बन्दाबन्दीमा विद्यार्थीहरुमा देखिन सक्ने तनाव, नैराश्यता र एक्लोपनालाई निरुत्साहन गर्न फोनबाट समय समयमा कुराकानी भईरहेको आचार्यको भनाई छ । पिताराज आधारभूत विद्यालयको प्रधानाध्यापक समेत रहेकी आचार्यले आफ्नो विद्यालयमा विद्यालय व्यवस्थापन समिति र अभिभावकसंग समय समयमा टेलिफोनबाट कुराकानी गरेर अवस्था अद्यावधिक गरिरहेको बताईन् । दाईदीदिहरु संग भएका पुराना किताब लिएर पढाईलाई निरन्तरता दिन तल्लो कक्षाका विद्यार्थीहरुलाई प्रोत्साहन गरिरहेको आचार्यले बताएकी छिन् ।
जिल्लाका अधिकांश विद्यालय क्वारेनटाईनमा रुपान्तरण भएका कारण शिक्षकहरु विद्यालय जान नसकेको नेपाल शिक्षक संघ रोल्पाका अध्यक्ष भगवती मल्लले बताईन् । जिल्लाका १० वटै स्थानीय तहमा रहेका आफ्नो संगठनको संजाल प्रयोग गरि विद्यार्थी र अभिभावकहरुसंग टेलिफोन सम्बाद हुने गरेको मल्लको भनाई छ । ‘‘प्रविधिको माध्यमबाट शिक्षक र बालबालिकालाई नेटवर्किङ गर्ने काममा ध्यान दिएका छौ’’ मल्लले भनिन् । बालमन्दिर प्राथमिक विद्यालयको शिक्षक समेत रहेकी मल्लले नतिजा प्रकाशन पछि विद्यार्थीहरुको पढाईलाई कसरी निरन्तरता दिन सकिन्छ भन्ने बारे छलफल चलिरहेको बताईन् ।
शिक्षक संघ संगठनका प्रतिनिधिहरुले जस्तो दावी गरेपनि विद्यार्थीहरुको अवस्था भने भयमुक्त छैन । परीक्षा कहिले हुन्छ भन्ने कुराले हमेसा सताउने गरेको तारा मावि बामरुककी विद्यार्थी चेतना बिकको भनाई छ । एसइइको तयारमा रहेकी बिकलाई परिक्षा हुने वा नहुने ठेगान नभएपछि पढ्न मन जाँदैन । ‘‘एकातिर कोरोनाको त्रास अर्कोतिर परिक्षाको अनिश्चितताले गर्दा दोहोरो चिन्तामा दैनिकी विताउन परेको छ ।’’ बिकले भनिन् ।
२७० प्राथमिक, ८८ निम्न माध्यमिक ,६२ माध्यमिक, १८ उच्च माध्यमिक र २ वटा क्याम्पस गरि जिल्लामा कुल ४४० शैक्षिक संस्था रहेको छ । ती शैक्षिक संस्था मध्ये ४०७ सामुदायिक र ३१ संस्थागत विद्यालयका साथै स्नातक तहको पठन पाठन हुने २ वटा संबन्धन प्राप्त क्याम्पसहरु रहेका छन् । उल्लेखित शैक्षिक संस्थाहरुमा ९० हजार जना बढी वालवालिकाहरुले अध्ययन गरिरहेको बताईन्छ ।
