वर्ष २०८१ नेपालको उर्जा क्षेत्र : पहिलोपटक विद्युत निर्यातदेखि प्रसारण लाइन निर्माणमा सहमतिसम्म

नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा सन् २०२५ को वर्ष महत्वपूर्ण मोडको रूपमा उल्लेख गरिएको छ । सरकारको २८ हजार ५०० मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्ने महत्वाकाङ्क्षी ऊर्जा मार्गचित्र कार्यान्वयनमा ल्याइँदै गर्दा नेपाल पहिलोपटक बङ्गलादेशमा विद्युत् निर्यात गर्न सफल भएको छ । भारतीय ग्रिडमार्फत ४० मेगावाट बिजुली बङ्गलादेश पठाइएपछि नेपाल, भारत र बङ्गलादेशबीचको त्रिपक्षीय ऊर्जा सहकार्यले नयाँ आयाम लिएको छ ।

विद्युत् खरिद–बिक्रीसम्बन्धी सम्झौताअनुसार नेपालको बिजुली ढल्केबर–मुजफ्फरपुर–बहरामपुर हुँदै भेरामारा (बङ्गलादेश) पुर्याइएको हो । यो सम्झौता अमेरिकी डलरमा हुने नेपालकै पहिलो विद्युत् व्यापार भएको छ । नेपाल, भारत र बङ्गलादेशबीचको यो सहकार्यले सम्पूर्ण क्षेत्रीय ऊर्जा व्यापारको सम्भावना बढाएको मानिएको छ ।

यसबीचमा नेपाल–भारत ऊर्जासचिवस्तरीय बैठकले ४०० केभी क्षमताका नयाँ प्रसारण लाइनहरू निर्माण गर्ने सहमति जनाएको छ । निजगढ–हरनैया–मोतीहारी, कोहलपुर–लखनउ, इनरुवा–पूर्णिया, दोदोधारा–बरेली र न्यू बुटवल–गोरखपुर लाइनको निर्माण तथा पुराना लाइनमा कन्डक्टर प्रतिस्थापन गर्ने तयारी भइरहेका छन् । यी सबै प्रसारण संरचनाहरूले दुई देशबीचको विद्युत् व्यापार थप सहज बनाउने अपेक्षा गरिएको छ ।

यसैबीच, जनताको जलविद्युत् कार्यक्रम, डेडिकेटेड लाइन महसुल विवादको समाधान प्रक्रिया, विद्युत् विधेयक संसदीय प्रक्रियामा प्रवेश, नारायणीपारि विद्युतीकरण, सौर्य आयोजना अनुमतिमा सहजता, चिलिमे लाइन विस्तार, र बाढीपीडित आयोजना पुनर्निर्माणलगायतका कार्यहरू साकार भइरहेका छन् ।

सरकारले ऊर्जा क्षेत्रमा सार्वजनिक–निजी साझेदारी र कूटनीतिक पहलकदमीमार्फत लगानी आकर्षणमा समेत जोड दिएको छ । सन् २०३५ सम्मको ऊर्जा लक्ष्यमा पुग्न हाल भएका यी पहलहरू आधार निर्माणको महत्वपूर्ण पाटो मानिएको छ ।