एउटा व्यक्तिका लागि राष्ट्र बैंकमा नाङ्गो नाच, कानुनको धज्जी उडाउनेलाई दण्डको साटो पुरस्कार

मोहम्मद अज्मत अलि

मोहम्मद अज्मत अलि

Sep 08, 2023 | 05:36:05 PM मा प्रकाशित

laxmi sunrise bank

एउटा व्यक्तिका लागि सम्पूर्ण नियम कानुन नै मिच्ने काम कसले किन गर्छ ? पक्कै पनि, त्यसका लागि सम्बन्ध, स्वार्थ वा कुनै विशेष कारण हुनुपर्छ। त्यसमाथि पनि नेपाल राष्ट्र बैक जस्तो गरिमा बोकेको नियामकीय निकायले एउटा व्यक्तिको लागि सम्पूर्ण नियम कानुनको वेवास्ता गर्छ भने त्यसको केहि विशेष कारण नै हुनुपर्छ। 

त्यो विशेष कारण के हो भन्ने कुरा एउटा व्यक्तिका लागि नियम कानुन वेवास्ता गर्ने सुपरिवेक्षण विभागका हाकिम सहित नेपाल राष्ट्र बैंकका उच्च नेतृत्त्वलाई नै थाहा होला। तर राष्ट्र बैकको यस्तो व्यवहारले भने सिङ्गो बैंकिंङ क्षेत्रलाई नै चिन्तित बनाएको छ। 

सीवाईसी लघुवित्त वित्तीय सँस्थाका एक जनाका लागि राष्ट्र बैंकले गरेका व्यवहार देखेर लघुवित्त क्षेत्रमा वर्षौंदेखि काम गरिरहेका व्यक्तिहरु पनि हैरान भएका छन्। उनीहरुमाझ चर्चा चल्ने गर्छ, 'ति व्यक्तिमा खास के रहेछ, जसका लागि राष्ट्र बैकंले आँखैले देखिने गरि सम्पूर्ण  नियम कानुनको धज्जी उडाउन बाध्य भएको छ ?'

भएको के हो त ?

संचालक समितिको सदस्य नै व्यवस्थापनमा रहँदा स्वार्थ बाझिने निष्कर्ष सहित प्रबन्ध संचालकको व्यवस्था बैंक वित्तीय सँस्थाबाट हटाइएको हो। तर लघुवित्तबाट यो पूर्ण रुपमा हटेको थिएन। त्यसैले गर्दा नेष्डो, युनिक नेपाल, कालिका, सीवाईसी नेपाल लगायतका लघुवित्तलाई राष्ट्र बैंकले संचालक र प्रबन्ध संचालक एकै व्यक्ति नहुने व्यवस्था गर्न लिखित निर्देशन नै दिएको थियो। राष्ट्र बैंकले २०७९ साल पुष ७ गते दिएको निर्देशनमा 'मर्जर तथा प्राप्तिको अन्तिम स्वीकृति पाएको ६ महिनाभित्र प्रबन्ध संचालक पद कायम नरहनेगरि प्रमुख कार्यकारी अधिकृत पदको व्यवस्था गर्नुपर्ने' उल्लेख छ।

यहि निर्देशनको पालना गर्दै नेष्डो, युनिक नेपाल, कालिका लघुवित्तले संचालकनै प्रबन्ध संचालक हुने अवस्था हटाएर अहिले प्रमुख कार्यकारी अधिकृत नियुक्त गरेका छन् । तर सीवाईसी नेपाल लघुवित्तले भने अहिलेसम्म यो व्यवस्था कार्यन्वयन गरेको छैन। 

निर्देशन कार्यन्वयन नगर्ने सँस्था र त्यसका मान्छेलाई कारबाही ठोक्नुपर्ने राष्ट्र बैंकले उल्टै सिवाईसी लघुवित्तलाई कानुनको धज्जी उडाए बापत पुरस्कृत गरेको छ। संचालक र प्रबन्ध संचालक पदमा रहेर निर्देशन नमानेका डोलेन्द्र प्रसाद शर्मालाई राष्ट्र बैंकले प्रबन्ध संचालकमा पुन: नियुक्ति हुन दिएर कानुनको धज्जी उडाएको छ ।  

कानुनि व्यवस्था

यतिमात्र नभई, मर्जर तथा प्राप्ति पश्चात बन्ने संचालक समितिको अध्यक्षले ३५ दिनभित्र नेपाल राष्ट्र बैंकको नियमन विभागको विभागीय प्रमुख वा प्रादेशिक कार्यलय भए राष्ट्र बैंकका प्रदेश प्रमुखबाट पद तथा गोपनियताको सपथ खानुपर्ने व्यवस्था छ। सञ्चालक समितिका अध्यक्षले सपथ खाएपछि मात्रै अध्यक्षबाट सञ्चालक समितिका अन्य सदस्य तथा प्रमुख कार्यकारी प्रमुख वा कर्मचारीले पदीय जिम्मेवारी सुरु गर्नु अगाडि तोकिएको ढाँचामा पद तथा गोपनियताको सपथ खानुपर्ने बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई नियमन गर्न बनेको ऐन (बाफिया)को दफा १७ मा स्पष्ट व्यवस्था छ। 

आँधिखोला लघुवित्तसँगको मर्जर पश्चात अध्यक्षमा निरन्तरता पाएका सीवाईसी नेपाल लघुवित्तका अध्यक्ष पद्मनाथ शर्माले ६ महिनादेखि सपथ लिएका थिएनन्। ३५ दिन भित्र सपथ नखाएपछि कानुनअनुसारको कारबाही गर्नुपर्ने राष्ट्र बैंकले ६ महिनापछि सपथ खुवाएर कानुन नमाने बापत पुरस्कृत गरेको छ। ६ महिना