भारतको केन्द्रिय बैंकको २६ औं गभर्नरमा संजय मल्होत्रा नियुक्त, नेपालसंग अचम्मको संयोग

भारत सरकारले सोमबार संजय मल्होत्रालाई भारतीय रिजर्भ बैंक (RBI) को नयाँ गर्भनरको रूपमा नियुक्त गरेको छ। यस निर्णयले, शक्तिकान्त दासको कार्यकालको विस्तारका बारेमा अटकलहरूको समापन गरेको छ। 

मल्होत्रा ११ डिसेम्बर २०२४ देखि कार्यभार सम्हाल्नेछन्। उनले दासको स्थान लिनेछन्, जसको कार्यकाल मङ्गलबार सकिँदै छ।

संजय मल्होत्रा, जो १९९० ब्याचका राजस्थान क्याडरका IAS अधिकारी हुन्, वर्तमानमा वित्त मन्त्रालयको राजस्व सचिवको रूपमा कार्यरत छन्। यसअघि उनले वित्तीय सेवाहरू विभागको सचिवको रूपमा कार्य गरेका थिए। उनका अनुभवले उनलाई RBI गर्भनरको जिम्मेवारी सम्हाल्न सक्षम बनाएको छ। उनका लागि यो समय चुनौतीपूर्ण छ, खासगरी मुद्रास्फीति नियन्त्रण र सुस्ताइरहेको आर्थिक वृद्धिको समस्यासँग जुद्नुपर्ने छ।

शक्तिकान्त दास, जो २०१८ को डिसेम्बरमा RBI गर्भनरका रूपमा नियुक्त भएका थिए, पाँच वर्षको सामान्य कार्यकाल पूरा गर्दै गए। उनले भारत सरकारको प्रमुख अधिकारीको रूपमा काम गर्दा आर्थिक संकटका बेला RBI र सरकारबीचको सम्बन्ध सुधार्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए। उनका नेतृत्वमा, RBI ले बजारमा विश्वास पुनःस्थापित गर्न सफल भएको थियो, जसले भारतीय अर्थतन्त्रलाई थप स्थिर बनायो।

दासको कार्यकाललाई एक निर्णायक अवधिका रूपमा लिइन्छ, जहाँ उनले प्रमुख चुनौतीहरूको समाधान गर्दै RBI को प्रतिष्ठा र विश्वसनीयता बढाए। उनका नेतृत्वमा, RBI ले क्रेडिट र वित्तीय प्रणालीमा सुधार ल्यायो र वित्तीय स्थिरता कायम राख्ने दिशामा महत्त्वपूर्ण कदम चाल्यो।

मल्होत्रा, अब RBI को २६औं गर्भनरका रूपमा नियुक्त भए पछि, भारतीय अर्थतन्त्रका विभिन्न चुनौतीहरूसँग जुझ्ने तयारीमा छन्। उनका लागि अगाडि बढ्नका लागि मुद्रास्फीति नियन्त्रण र आर्थिक वृद्धिका लागि उपयुक्त नीतिहरू बनाउनु एक प्रमुख चुनौती हुनेछ।

के छ नेपालसंगको संयोग ?

नेपालमा जस्तै भारतमा पनि केन्द्रिय बैंकको गभर्नरमा शक्तिकान्त दासको निरन्तरता हुने चर्चा गरिएको थियो। चैतबाट कार्यकाल सकिन लागेका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले दोस्रो कार्यकालको लागि गभर्नर दोहोर्याउने तयारी गरेको बजार चर्चा छ। 

नेपालको पछिल्लो आर्थिक तथा वित्तिय अवस्था सहि लयमा नगएकाले सत्ता नेतृत्त्व गरिरहेको नेकपा एमालेले बैंक भित्रकै क्याडर भन्दा अर्थतन्त्र पनि बुझेको व्यक्तिलाई नै गभर्नर बनाउनुपर्ने तर्क अघि सारेको पाइएको छ। सोहि कारणले पनि पुर्व अर्थसचिवहरु मध्ये कोहि एक नेपालको गभर्नर बन्ने बजार चर्चा छ। भारतले पनि राजस्व सचिव भईसकेका मलहोत्रालाई गभर्नरमा नियुक्ति गरेकाले नेपालमा पछिल्लो समय बनिरहेको तर्कलाई मलजल पुगेको विश्लेषण गरिएको छ।