रमजान, कोभिड-१९ र हाम्रो दायित्व

यो महिनामा धेरै भन्दा धेरै पुण्य कार्य गर्ने, दानदक्षिणा दिने सदका जकात अनिवार्य रुपमा गरिब असहाय तथा न्युनवर्गका मानिसहरुलाइ उल्लेख्य रुपमा सहयोग गर्नु पर्ने हुन्छ किन भने ईस्लामिक मान्यता अनुसार यस महिनामा गरेको पुण्य अन्य महिना भन्दा ७०% बढी गरे अनुसार पुण्य प्राप्त हुन्छ।यो महिनामा कुरआन धेरै पढिने र कुरआन लाई विशेष रुपले आफ्नो दैनिकीमा समावेस गर्नु पर्ने भएकोले यस महिनालाइ कुरआनको महिना पनि भनिन्छ।यस महिनाको साझपख रातिको नमाज जसलाइ ईशाको नमाज भनिन्छ पछि एकजना इमामको अगुवाईमा समुहमा उभिएर  पूरा महिना कुरआन सुनिन्छ।यस कार्यलाइ तराविह भनिन्छ।जुन माथी उल्लेखित सबैमा अनिवार्य रहेको छ।

यस पवित्र महिनामा उपबास बसेर धेरै भन्दा धेरै नमाज पढ्ने, अनावश्यक काममा ब्यस्त नहुने, शरीरका सबै अंङ्गलाइ समेत उपबासको आभास गराउने अर्थात आंखाले गलत दृश्य/कार्य नहेर्ने, कानले गित सङ्गीत गलत कुराहरु नसुन्ने, मुखले असभ्य कुरा नबोल्ने कसैलाइ गाली बेइज्जतीका शब्दहरु बोल्न बाट पुर्ण रुपमा रोक्ने।यसैगरी सहवास बाट र यौन कार्य बाट टाढा बस्ने, जानीजानी केही वस्तु नखाने नपिउने।यसैगरी आफ्नो कुकर्म तथा जानअन्जानमामा भएका गलतीको क्षेमायाचना गर्ने मुख्य कार्यहरु हुन।रोजा बसेर पनि यस्ता अनैतिक क्रियाकलाप तथा अस्वभाविक कार्यहरु लाई निरंतरता दिएको खण्डमा रोजा राख्नुको कुनै औचित्य रहंदैन।अल्लाहले भनेका छन यस्तो रोजावालाले भोक प्यास तथा कष्ट बाहेक अरु केही पाँउदैन।यस्तो उपवासको अल्लाह सामु कुनै महत्त्व छैन भनिएको छ।रोजाको उदेश्य प्राप्ति नहुने हुनाले यस्ता कार्यहरुलाइ पुर्ण रुपमा वर्जित गरिएको छ।

यस महिनामा अन्य महिनाहरु भन्दा बढी उपासना र उत्तम कार्यहरुलाई विशेष रुपमा गर्न सन्देष्टा मोहम्मद वहाँ माथी शान्ति होस ले आफ्ना वाणिहरु मार्फत दिनु भएको छ।हरेक इस्लामी ग्रन्थहरुले जस्मा कुरआन हदीस पर्दछन यस महिनाको महत्त्व र यस महिनाको बिशेषतालाइ उल्लेख गरेका छन।रमजानको व्रतको बारेमा अल्लाहले भनेका छन कि इन्नस् सौम लि व आना उज् जी बिहि।अर्थ: निसन्देह रोजा ( सौम) मेरो निम्ति हो र म नै यसको बदला दिनेछु। यसैगरी अल्लाहका सन्देष्टा पैगम्बर मोहम्मद वहाँ माथी शान्ति होस ले भन्नू भएको छ कि  यो रोजा सबै पापहरु बाट बचाउने सुरक्षा कवज हो।

यस पवित्र महिनाका दिनहरु नमाज तथा कुरआन पढेर र अन्य पुण्य कार्य गरेर सदुपयोग गरिन्छ भने यसका रातहरुमा आफ्नो कुकर्म तथा जानअन्जानमा भएका भुल तथा  गलतीहरुको क्षमायाचना तथा अल्लाहको उपासनामा बिताइन्छ।बिहान देखि बेलुका सम्म एक घुटुक पानी पनि नखाइ उपवास बसे पश्चात  मानिसम एक प्रकारको आत्मशुद्दिता प्राप्त हुन्छ जुन म यहाँ कलम द्वारा लेखेर बयान गर्न सक्दिन।रमजानको रोजा पैगम्बर मोहम्मद (वहाँ माथी शान्ति होस)को आगमन पुर्व पनि विभिन्न धर्महरुमा र विभिन्न सन्देष्टाहरुमा रहेको इस्लामी इतिहासका पानाहरुमा पढ्न पाइन्छ।जस्तै पवित्र कुरआनले भनेको छ "या ऐय्युहल लजिन आमनु कितिब अलैकुमुस्सियामु कमा कुतिब आलल लजिन मीन कब्लिकुम ल अल्लकुम तत्तकुन"।

यस् बाट यो प्रष्ट भयो कि उपबासको प्रचलन सबै धर्म समुदायमा रहेको रहेछ।तर यस्को उदेश्य चाहिँ सबैमा फरक पाइन्छ।तर तिं सबैलाई यहाँ उल्लेख गर्नु भन्दा यति बुझ्न जरुरी छ कि इस्लाममा उपबासको एक मात्र उदेश्य हो अल्लाहको प्रसन्नता र  भय प्राप्ति।रमजानको रोजाको माध्यम बाट मानव जातिमा एक नितान्त फरक प्रकारको भयको माग गरिएको छ।जस्ले उसलाइ आगामी ११ महिनाको दिनरात अर्थात चौबीसै घण्टाको जीवनमा त्यही अनुशासनको अपेक्षा गरिएको हुन्छ जुन अनुशासन रमजानको रोजा उपबास बसेको अवस्थामा हुन्छ।

यस पवित्र महिनामा गरीब असहाय तथा निम्नवर्गका मानिस एवं परिवारमा  विशेष ध्यान दिने आदेश इस्लामले दिन्छ।आफ्नो कमाइको कुल सम्पत्तिको २.५ प्रतिशत हिस्सेदारी अटोमेटिक्ली गरीब असहायको हुन जान्छ।यो कुनै दान र शुल्क भने होइन यो धर्मदान पनि होइन यो केवल हो त सामर्थवानको सम्पत्तिमा असमर्थ गरीब तथा असहायको अधिकार जुन उसले दिनु  नै पर्ने र असामर्थवानले पाउनु नै पर्ने एउटा निश्चित रकम वा वस्तु हो।यो रकम त्यस्ले भुक्तानी गर्नु पर्ने हुन्छ जो संङ्ग आजको युगमा साढे सात तोला सुन / साढे बाउन्न तोला चांदी वा सो बराबर खाने पिउने पहिरिने प्रयोग गर्ने वस्तु बाहेकको सम्पत्ति छ उसले अनिवार्य जकात दिनु पर्ने हुन्छ।यो अधिकार हो कुनै उपकार होइन भन्ने कुरा बुझ्नु जरुरी छ।केही इस्लामी बिज्ञहरुले त यहाँ सम्म लेख्नु भएको छ कि जकात लिने ब्यक्ति जकात दिने कहाँ गएर लिने होइन।

वास्तवमा जकात दिने ब्यक्ति जकातको भागिदार कहाँ गएर सम्मानपुर्वक दिने हो अर्थात जकात दिएर आफ्नो जिम्मेवारी बाट मुक्त हुने हो।यस महिनाको उपवास समाप्ति पश्चात जुन खुशी र उत्सव मनाइन्छ त्यसलाइ ईद उल फित्र भनिन्छ।यो तीन दिन सम्म मनाइने पर्वको पहिलो दिन धैर्यता र कृतज्ञताका निम्ति अल्लाह सामु सामुहिक रुपमा खुल्ला मैदान अथवा शहरको ठूलो मस्जिदमा दुगाना दुई रकअतको नमाज पढिन्छ।सेवइ र मीठो गुलियो खाएर एक आपसमा खुशियाली साटासाट गरिन्छ।यस अवसरमा पनि दुखी गरिब असहायका निम्ति सदकतुल फित्रको एक विशेष रकम अदा गर्नु पर्ने हुन्छ।जुन ईद उल फित्रको नमाज पुर्वक भागिदारले पाउनु पर्दछ।उदेश्य भनेको गरीब असहायको खुशीमा पनि चार चन्द्रमा लागोस।

आज हामीहरु जकात दिनबाट जसरी आफुलाइ बन्चित गरिरहेका छौं यो अत्यन्तै दु:खद छ।यस महान जिम्मेवारीको उलंघनले गर्दा संसारमा विभिन्न प्रकारका समस्याहरुले जन्म लिइरहेका छन।जस्को फेहरिस्त लामै छ।बर्तमान अवस्थामा संसारभरी देखिएको कोरोना भाइरस रोगले बिश्व महामारीको रुप लिइसकेको अवस्थामा हाम्रो जिम्मेवारी पहिले पहिलेका रमजान भन्दा फरक र उच्च हुन आउने कुरामा कुनै शंका नै रहेन।यस वर्ष रमजानको महिनामा बिगतमा वर्षहरु जस्तो हर्षउल्लास छैन।कतार भरी रमजानमा गरिने सम्पुर्ण कार्यक्रमहरु स्थगित गरिएका छन।तथापि यहाँ यस महिनाका निम्ति अवलम्बन गरिएको कानुन भने यथावत नै छ।

हामी जुन देशमा बसिरहेका छौं यो देश एक इस्लामीक शरियत अनुसरण गर्ने र इस्लामीक सामाजिक संस्कार पालना गर्ने देश भएको हुनाले रमजान महिना सम्बन्धि पनि यहाँको ब्यवस्था हामी कहाँ भन्दा केही फरक छ।जस्तै १-रमजान महिनामा सार्वजनिक स्थान/ स्थलमा खानपिन गर्न मनाही छ।२- उपबास बसेको ब्यक्तिको सामुन्ने केही खान पिन गर्नु हुँदैन 

३-गित संंगित नाचगान बाट सके सम्म बच्ने।यहाँ यस प्रकारको क्रियाकलाप लाई उत्तम मानिदैन।

४- वर्त बस्नेहरूले कम काम गर्नुहोस्।यो समयमा निजी संस्थाहरुले पनि साधारण कार्य समय ६ घण्टा बढी लगाउन पाउँदैनन् ।

५. वर्त फुकाए पछि जिम वा कडा कसरत नगर्नुहोस् । सकेसम्म यो महिना शरीरलाई आराम दिनुहोस् ।

६  सपिङ सेन्टर, मल लगायत अन्य भिडभाड हुने ठाउँ इफ्तारको समय पछि नजानुहोस् ।यो बेला सवारी तथा मानिसको चाप धेरै हुनाले समस्यामा पर्न सकिन्छ ।

मुस्लिम,गैर मुसलमानहरु जस् कसैले पनि यस महिना अवधि भर खुल्ला स्थानमा खाने , पिउने, चुइगम चपाउने र धुम्रपान गरेको भेटेमा ३ महिना जेल सजाय वा ३,००० कतारी रियाल जरिवाना हुनसक्छ।तसर्थ यिं बिषयहरुमा सावधानी अपनाउन जरुरी छ।