दक्षिणी चीनको सियामेन सहरमा बस्ने सियाओ झुओ भन्छन्, "हरेक वर्षको अन्त्यमा हामीसँग पैसा मात्रै बाँकी रहन्छ।" म धेरै नर्भस थिएँ, तर के गर्ने मैले बुझिन।३६ वर्षीया जिओ दुई सन्तानकी आमा हुन् ।
कोरोना महामारीका बेला सियाओ झुओ र उनका श्रीमानको तलब आधा कटौती गरिएको थियो । यो उनको परिवारको लागि ठूलो धक्का थियो। किनभने, पाँच वर्षअघि क्यान्सर भएको पत्ता लागेकी आमाको खर्च पनि जिओले नै बेहोर्नुपरेको थियो ।
चीनका युवाहरूमा ‘दा जि’ खोज्ने र भेट्ने चलन बढ्दै गएको छ ।'दा जी' भनेको इन्टरनेटमा समान रुचि राख्ने साझेदारहरू हुन् र त्यसपछि समूहमा पैसा बचत गर्ने युक्तिहरू साझेदारी गर्छन्। तर सँगै यात्रा गर्न वा व्यायाम गर्नुको सट्टा, Xiao Zhuo पैसा बचत गर्न चाहने मानिसहरू खोज्दै थिए। चीनमा यस्तो खोजमा जिओ एक्लै छैनन्। 'सेभिङ दा जि' नामको ह्यासट्याग पहिलो पटक फेब्रुअरी २०२३ मा Xiaohongshu मा ट्रेन्डिङमा देखिएको थियो। यो सोशल मिडिया प्लेटफर्मलाई चीनको इन्स्टाग्राम भनिन्छ।
डाटा एनालिसिस कम्पनी न्यूजरेङ्कका अनुसार पछिल्लो १३ महिनामा यस ह्यासट्याग (सेभिङ दा जी) लाई १७ लाखभन्दा बढी भ्युज प्राप्त भएको छ । त्यस्तै, चीनको अर्को सामाजिक सञ्जाल वेइबोमा पनि यस्ता विषयलाई लाखौं पटक हेरिएको छ । यसबारे सही तथ्यांक पाउन गाह्रो छ। तर सामाजिक सञ्जालको अनुसन्धानले चीनमा कम्तिमा हजारौं, लाखौं होइन भने, अनलाइन समूहहरूमा बचत साझेदारहरू फेला पारेको देखाउँछ।
जसमध्ये अधिकांश २० देखि ४० वर्ष उमेरका महिला छन् । तीमध्ये धेरै छन् जो आमा बनेका छन् । कतिपय मानिसहरू भन्छन् कि यी महिलाहरू आफ्ना छोराछोरीको पढाइको लागि पैसा बचत गर्न चाहन्छन्। किनभने, चीनमा शिक्षा दिनप्रतिदिन महँगो हुँदै गइरहेको छ ।
यसैबीच, कतिपयले सेयर बजार वा सम्पत्तिमा लगानी गर्दा नाफा कम हुने भएकाले नगद राख्न रुचाउने गरेको बताउँछन् ।तिनीहरूमध्ये धेरैले आफ्नो जागिर गुमाए वा तलब कटौती भयो भने, उनीहरूसँग बाँच्नको लागि पर्याप्त पैसा होस् भनेर पैसा बचत गरिरहेको बताउँछन्। सुस्त अर्थतन्त्रका कारण यसको डर बढ्दै गएको छ ।
घरेलु बचत दरमा चीन पहिले नै विश्वको शीर्ष स्थानमा छ। तर सिङ्गापुरको नेशनल युनिभर्सिटीका सार्वजनिक नीतिका प्रोफेसर लु शी भन्छन्, बचतमा हालैको वृद्धिले "मानिसहरूले अर्थतन्त्रको भविष्यप्रतिको विश्वास गुमाउँदै गएको देखाउँछ।"
२०२३ सम्म, चिनियाँ परिवारहरूले लगभग १३८ ट्रिलियन युआन ($ १९.१ ट्रिलियन; वा, १५,१ ट्रिलियन) बैंक खाताहरूमा बचत गरेका थिए। आधिकारिक तथ्यांकअनुसार यो अघिल्लो वर्षको तुलनामा १४ प्रतिशत बढी बचत हो ।
चिनियाँ अर्थतन्त्रको अवस्था कस्तो छ ?
वर्षौंदेखि लागू भइरहेको अत्यन्तै कडा शून्य कोभिड नीतिका कारण चीनको अर्थतन्त्रको स्वास्थ्य एकदमै छोटो समयको लागि पुनर्स्थापित गर्न सकिन्छ। अहिले चीनको सम्पत्ति बजारमा संकट गहिरिँदै गएको छ । मुद्रास्फीति दर र विदेशी लगानी घट्दै गएको छ र स्थानीय सरकारहरूमा ऋणको बोझ बढिरहेको छ ।
चीनमा घरायसी दैनिक खर्चको व्यवस्थापन गर्ने जिम्मेवारी सामान्यतया महिलाको हातमा हुन्छ। आज धेरै महिलाले बचत गर्ने हो भने चीनमा बेरोजगारी तीव्र गतिमा बढिरहेको वास्तविकताले सङ्केत गरेको डा लु भन्छन् ।
यसको असर युवा पुस्तामा मात्रै सीमित छैन । पछिल्लो आधिकारिक तथ्याङ्क अनुसार चीनमा बेरोजगारी दर विगत तीन महिनादेखि लगातार बढिरहेको छ।बचत बढाउने चिनियाँ आम जनताको बढ्दो चाहनाले चीनलाई आफ्नो अर्थतन्त्रलाई पुनः सन्तुलनमा राख्न गाह्रो बनाउनेछ।
विगत दशकहरूमा चिनियाँ अर्थतन्त्रको तीव्र वृद्धिदर पूर्वाधार विकास र कम लागतको उत्पादन क्षेत्रमा भएको ठूलो लगानीले प्रेरित गरेको थियो। तर, विज्ञहरूको तर्क छ कि चीनको अर्थतन्त्र परिपक्व बन्दै गएकाले वृद्धिदरलाई कायम राख्न आन्तरिक उपभोगलाई बढावा दिनुपर्छ।
घरेलु बचतमा भएको वृद्धिका कारण सन् १९९० को दशकमा जापानमा देखिएजस्तै चीन पुँजी अभावको जालमा फस्न सक्ने डा. लु को भनाई छ। यसको मतलब मानिसहरूले आफूसँग नगद राख्नेछन् र खर्च वा लगानी गर्नबाट टाढा रहनेछन्। ब्याजदर निकै कम भए पनि । यस्तो अवस्थामा अर्थतन्त्रलाई टेवा पुर्याउन लागु भइरहेका मौद्रिक नीतिहरू प्रभावहीन हुनेछन् ।
पैसा बचत चिन्ता र मित्रता
सियाओ झुओ स्वच्छ ऊर्जा क्षेत्रमा काम गर्न पाउँदा आफूलाई भाग्यमानी ठान्छन्। यो उद्योग तीव्र गतिमा बढिरहेको र गत वर्ष चीनको विकासमा यस क्षेत्रको योगदान करिब ४० प्रतिशत रहेको बताइएको छ । यद्यपि, जिओलाई लाग्छ कि उनी "कुनै पनि खतराको सामना गर्न तयार" हुनुपर्छ किनभने उनका धेरै साथी र परिवारले आफ्नो जागिर गुमाएका छन्।
उनीहरुमध्ये धेरैले अस्पताल र विद्यालयमा सरकारी जागिर गरेका थिए । फेब्रुअरीमा, Xiao Zhuo धेरै बचत समूहहरूमा सामेल भए। यी समूहका सदस्यहरूले हरेक दिन आफ्नो खर्च र बजेटको ट्रयाक राख्नुपर्छ।
तिनीहरूले एक अर्कालाई अचानक केहि पनि किन्नबाट रोक्छन्। एक सदस्यले पाँच हजार युआनको लागतमा विलासी झोला किन्न चाहन्थे। अन्य महिलाहरूसँग कुरा गरेपछि, उनले फेरि सेकेन्ड ह्यान्ड झोला किनिन्, जसको मूल्य उनको एक हजार युआनभन्दा कम थियो।
Xiao Zhuo ले पैसा बचत गर्न केही सुझावहरू पनि सिकेका छन्। उदाहरणका लागि, उसले मुटुको आकारको स्प्रेडसिट भएको मोबाइल एपको बारेमा थाहा पाए। यसमा ३६५ बक्सहरू छन्, जसले दैनिक बचत १ देखि १८३ युआन सम्मको संकेत गर्दछ।
एक वर्ष पछि, Xiao यस मार्फत लगभग ३४ हजार युआन बचत गर्न सक्षम हुनेछ।
चिनियाँ महिलाले कसरी पैसा बचत गर्दैछन्
पैसा बचत गर्न चाहने उनि जस्ता धेरै व्यक्तिहरू छन् भन्ने तथ्यले जिओलाई छक्क पर्छ। र, तिनीहरूले अन्य बचतकर्ताहरूसँग भाइचाराको बन्धन महसुस गर्छन्। उनी भन्छिन्, ‘मलाई निरन्तर बचत गर्न गाह्रो हुने थियो ।
Xiao Zhuo यस्तै एक "Da Zi" सँग राम्रो साथी बनेको छ। उनी पहिलो सन्तान जन्माउने शिक्षिका हुन्। जब जिओले आफ्नो बचत लक्ष्य पूरा गरिन्, उनले अनलाइनमा गुलाबको गुच्छा अर्डर गरिन् र दुई हजार किलोमिटर टाढा गान्सुमा पठाइन्।
Xiao Zhuo को अचानक किनमेल लत धेरै कम भएको छ। पहिले सुपरमार्केटमा जाँदा आफूलाई मन पर्ने कुरा ट्रलीमा हाल्ने गर्दथिन् । तर, अहिले उनी किन्ने सामानको सूची बनाउँछिन् र सोही रकममा किन्छिन् ।
बचत साझेदारहरूसँग साझेदारी गरेको एक महिना भित्र, Xiao ले आफ्नो खर्च ४० प्रतिशतले घटाउन सक्षम भयो।Xiao आशा छ कि एक वर्ष पछि उनले १००,००० युआन बचत गर्न सक्षम हुनेछन्, जुन उनको अघिल्लो बचत भन्दा दस गुणा बढी हुनेछ।
अन्य महिलाहरूले पनि "दा जी" ले उनीहरूलाई पैसा बचत गर्न मद्दत गरेको बताउँछन्। एक सदस्यले अहिले आफैं खाना पकाउने र अनावश्यक खर्च पनि बन्द गरेको बताउँछिन् । अर्की महिलाले आफूलाई काममा व्यस्त राखेर धेरै पैसा बचत गर्ने बताइन् । र, अब उनी यस्ता शौकहरू पछ्याउनेछिन्, जसमा धेरै पैसा खर्च हुँदैन।
नगदनै सबै कुरा हो
धेरै महिलाहरूले पैसा बचत गर्ने पुरानो तरिका अपनाएका छन्, अर्थात् पैसा घरमै राख्ने। यो धेरै असामान्य छ कि चीनमा धेरै लेनदेनहरू अब नगदरहित छन्। Statista को अनुसार, आज चीनको जनसंख्याको लगभग ७० प्रतिशतले मोबाइल भुक्तानी गर्दछ।
३२ वर्षीय चेन मध्य चीनको हेनान प्रान्तमा ब्यूटी पार्लर चलाउँछन्। उनी भन्छिन्, ‘जब घरमा राखिएका नोटका बन्डलहरू गाढा हुन्छन्, तब म निकै सन्तुष्ट हुन्छु । म सुरक्षित महसुस गर्छु। चेनले हरेक महिना आफ्नो अधिकांश आम्दानी बैंकबाट निकाल्छिन् र नगद एउटा बक्समा राख्छिन्। जब यो रकम ५० हजार युआन पुग्छ, उनले बैंकमा फिक्स डिपोजिटको रूपमा जम्मा गर्छिन्। अब चेनहरूले खरिदका लागि मात्र नगद प्रयोग गर्छन्। यो अलि असहज भएको उनी बताउँछिन् । तर, यसले उनीहरूको खर्च घटाउँछ र उनीहरू 'सोख' को लागि किनमेल स्थगित गर्न सक्षम छन्।
आर्थिक मन्दीका बीच चेनका ग्राहकको संख्यामा उल्लेख्य कमी आएको छ । उनका नियमित आगन्तुकले पनि आफ्नो खर्च कम गरेका छन् । चेन र उनका श्रीमान् दुवै आफ्ना आमाबाबुका एक मात्र सन्तान हुन्। यसको मतलब यी दुवैले सँगै आफ्ना चार ठूला अर्थात् आमाबुवाको हेरचाह गर्नुपर्छ।
चेन आफ्ना दुई सन्तानका लागि कम्तीमा १० मिलियन युआन बचत गर्न चाहन्छिन्। चीनमा पुरुषहरूले विवाह गर्दा घरको स्वामित्व पाउने अपेक्षा गरिन्छ। त्यसैले छोराछोरीका लागि अभिभावकले घर किन्ने चलन सामान्य छ ।
चेनको आफ्नै हिसाबले उनको परिवारले कम्तिमा ५० लाख युआन बचत गर्नुपर्नेछ, र यो रकम पनि कम हुन सक्ने सम्भावना छ, किनभने चेन फेरि आमा बन्न लागेकी छिन् । उनी भन्छिन्, ‘पहिले मेरो कुनै बचत योजना थिएन । तैपनि केही पैसा जोगाउने गर्थेँ । तर अहिले बचत गर्न गाह्रो भएको छ । यस्तो अवस्थामा नगद नजिकै हुँदा मलाई चिन्ता कम हुन्छ । -बिबिसी हिन्दिबाट
